Net als in Bodegraven-Reeuwijk maken veel bedrijven in gemeente Alphen aan den Rijn gebruik van arbeidsmigranten. Vooral de kwekers in Boskoop kunnen niet zonder. Kweker Rene van Lint van Van Lint BV in Boskoop kreeg van de gemeente toestemming om twintig arbeidsmigranten op eigen terrein te huisvesten. Het geeft zijn bedrijf lucht, maar echt blij is hij er ook niet mee. “Eigenlijk zitten we er niet op te wachten om huisvester te spelen.”
Mislukte pogingen
Net als in Bodegraven-Reeuwijk blijkt het in gemeente Alphen aan den Rijn erg lastig om genoeg huisvesting te realiseren voor al die tijdelijke werknemers. In Boskoop zaten en zitten veel arbeidsmigranten in slecht onderhouden huurwoningen in het centrum, net zoals dat in Bodegraven gebeurt. Soms wonen ze ook illegaal op bedrijven.
De gemeente Alphen aan den Rijn zoekt daarom naar efficiënte en dus grootschalige huisvestingsmogelijkheden. In 2015 is met dit doel een pand neergezet net ten zuiden van de Greenport. Rene heeft er weinig lovende woorden voor. “De gemeente vergat bepaalde voorwaarden te stellen, waardoor de arbeidsmigranten die daar wonen vaak helemaal niet in Boskoop werken. Zo hebben de ondernemers van de gemeente er niks aan.” Peter Velthuijs van de gemeente Alphen aan den Rijn reageert echter dat zulke voorwaarden juridisch niet af te dwingen zijn. “Polen, Bulgaren en Roemenen zijn EU-burgers die vanwege het vrije verkeer van personen en goederen niet mogen worden uitgesloten om ergens te wonen. Het is juridisch niet houdbaar.”
Een nieuw hotel ten oosten van Boskoop komt niet van de grond. Er verschijnt wel huisvesting aan de Genielaan in Alphen voor (voorlopig) 148 arbeidsmigranten, maar het is nog niet voldoende. In 2017 besluit de gemeente dat ondernemers ook een vergunning kunnen aanvragen om arbeidsmigranten te huisvesten op eigen terrein. Deze huisvesting moet aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen en het aantal arbeidsmigranten wordt gelimiteerd door de oppervlakte van het bedrijf (zie kader ‘Alphense voorwaarden’).
Huisvesting op locatie
Rene is de eerste en tot nu toe de enige die met succes huisvesting realiseerde. Op het terrein van Hebe Center Holland, waar Rene ook eigenaar van is, zijn zeven ‘units’ neergezet voor drie arbeidsmigranten per unit (in coronatijd teruggeschroefd naar twee). De vergunning geldt voor tien jaar en de units zijn volledig in lijn gebracht met de eisen van de gemeente en het SNF-keurmerk. “Wij zouden liever onze migranten niet zelf huisvesten, maar nood breekt wet.”
Iedereen die in de units woont, werkt ook voor het bedrijf van Rene. “Ze komen voor seizoensarbeid, tussen de twee en zeven maanden. In de winter staan de units soms leeg, maar dat is geen probleem. Huisvesting is voor ons geen verdienmodel. Het is pure noodzaak omdat we anders geen werknemers kunnen krijgen.”
Voor de huur sluit Rene een deal met de arbeidsmigranten voor de paar maanden dat ze bij hem werken. “We bepalen die prijs naar eer en geweten. Het is ook in ons belang dat de huisvesting goed verzorgd en betaalbaar is. We proberen de migranten aan ons te binden, zodat ze volgend jaar terugkomen. Dat geeft rust voor hen en voor onszelf.” Na het seizoen schuiven de arbeidsmigranten vaak door naar een andere plek waar ze kunnen werken.
Peter Velthuijs beaamt de kwaliteit van de huisvesting bij Van Lint. “Het is een goede pilot. Een andere kweker kreeg bijvoorbeeld geen vergunning omdat die niet voldeed aan de brandveiligheidseisen, maar bij Van Lint ziet de huisvesting er heel netjes uit.”
Naast de seizoensmigranten heeft Rene een stuk of twintig Oost-Europeanen in vaste dienst. Zij wonen niet in de units. “We proberen hen te helpen huisvesting te zoeken voor onbeperkte tijd, maar dat valt niet mee in de huidige woningmarkt. Ze komen toch vaak op kleine kamertjes terecht.”
We moeten wat
Rene van Lint ziet de huidige situatie vooral als een compromis. Het haalt de grootste druk er af, maar ideaal is het ook niet. Hij hoopt toch dat er een grootschalige locatie bij komt. “Ik snap dat niemand zit te wachten op een hotel met vierhonderd man naast de deur, maar we kunnen het niet vooruit blijven schuiven. Met z’n allen maken we toch gebruik van de arbeid en producten, daar moeten we ook wat voor doen.”
Ook in Bodegraven-Reeuwijk?
Zou huisvesting op eigen erf ook in Bodegraven-Reeuwijk verlichting kunnen brengen? Tijdens een ledenvergadering van de Raad van Handel, Industrie en Dienstverlening (RvHID) stemde 81 procent van de aanwezigen vóór de mogelijkheid voor ondernemers om in het buitengebied woonruimte te realiseren op eigen terrein. Henk van der Smit, raadslid voor de SGP in Bodegraven-Reeuwijk en bestuurslid van Stichting Belangenbehartiging Greenport Boskoop, ziet ook geen grote bezwaren, al is het waarschijnlijk maar een oplossing voor een stuk of tien bedrijven. “Je moet wel de ruimte hebben om die huisvesting kwijt te kunnen. Daarbij werken de grotere aantallen arbeidsmigranten in de distributie en food-sector, voor die bedrijven is huisvesting op eigen terrein sowieso geen oplossing,” zegt hij.
De gemeente Bodegraven-Reeuwijk reageert dat ze geen voorstander is van huisvesting op eigen terrein, omdat arbeidsmigranten dan voor werk en wonen allebei afhankelijk zijn van één partij. Peter Velthuijs van de gemeente Alphen aan den Rijn geeft toe dat de verbinding tussen huisvester en werkgever een risico met zich meebrengt. “We halen ze liever uit elkaar, maar het is nu niet anders dan de situatie met huisvestende uitzendbureaus. Daarnaast zien we dat er nieuwe bv’s worden opgezet om die huisvesting officieel te scheiden, maar dat er in de praktijk nog steeds een link is. Dan valt bij een kweker makkelijker te handhaven of de migranten op het bedrijf werken en of de kwaliteit van de huisvesting goed is. En elke huisvesting die bijdraagt aan het grotere vraagstuk is er een.”
De woordvoerder van gemeente Bodegraven-Reeuwijk geeft aan dat de gemeente zich ook zorgen maakt over de afstand van deze locaties tot voorzieningen en het gebrek aan controle op de sociale veiligheid.
Alphense voorwaarden
De gemeente Alphen aan den Rijn stelt de volgende voorwaarden aan huisvesting bij een agrarisch bedrijf in het buitengebied:
- Er is alleen huisvesting van arbeidsmigranten toegestaan voor het eigen bedrijf
- Het aantal arbeidsmigranten is afhankelijk van de omvang van het bedrijf, met een maximum van twintig
- Ook parkeren is mogelijk op eigen terrein
- De huisvesting vormt geen belemmering voor omliggende functies binnen het geldende bestemmingsplan
- De woonunits moeten voldoen aan het SNF-keurmerk
- De vergunningstermijn is maximaal 10 jaar
