Praten en onderzoek over regionale retail. Waar blijft de actie?

In maart verscheen de Regionale Detailhandelsstructuurvisie Midden-Holland 2020. Vorig jaar werden ondernemersverenigingen uit de hele regio uitgenodigd bij Mercatu in Reeuwijk om hier over mee te denken. Het huidige rapport zet de onderzoeksresultaten die toen werden gepresenteerd nog eens op een rijtje. Helemaal aan het eind volgen drie pagina’s met voorzichtige beleidsdoelen: de samenwerking in de regio moet nauwer.

Monitoren is macht

Acht jaar geleden werd de laatste Detailhandelsstructuurvisie gemaakt. Toen werden grove beleidslijnen uitgezet: het winkeloppervlak zou bijvoorbeeld flink dalen. Maar dat gebeurde niet. Winkels werden gemiddeld wel groter, maar er ontstonden ook nieuwe formules. Bovendien verschilden de ontwikkelingen sterk per gebied. De toekomst bleek niet zo goed te voorspellen. Daarom wordt in de nieuwe visie gekozen voor een andere strategie: monitoren.

Er is afgesproken dát de gemeenten samen monitoren en wát gemonitord wordt, bijvoorbeeld de hoeveelheid leegstand, volumewisselingen, veranderingen in het winkelaanbod en de rol van de supermarkt. Midden-Holland is de eerste regio in Zuid-Holland die dit gezamenlijk doet. Eens in de twee jaar zullen de gemeenten bijeen komen om de ontwikkelingen te bekijken en daarop in te spelen. Zien ze bijvoorbeeld dat een concentratie van grote bedrijven op Goudse Poort voor problemen zorgt in winkelgebieden in Bodegraven-Reeuwijk, dan kan daarop worden gereageerd.

Over het algemeen lijkt de huidige structuur al behoorlijk goed. Alleen paar kleinere centra hebben moeite. Daarbij hanteert elke gemeente zijn eigen aanpak. De ene gemeente groeit en is dorpskerngericht, de ander krimpt en zet in op modernisering. Bodegraven-Reeuwijk zet vooral in op consolidatie van het huidige aanbod.

Samenwerken is autonomie inleveren

Monitoring is mooi, maar de vraag is: wat doe je bij ontwikkelingen met negatief effect voor de buurgemeenten? Dat blijkt een lastig punt. De bedoeling is daar in de zomer afspraken over te maken en die vast te leggen in een convenant. Dat betekent wel dat de regiogemeenten een stukje van hun autonomie moeten inleveren. En dat ligt gevoelig.

Een goed voorbeeld is het recente uitbreidingsplan van tuincentrum Van der Spek in Zevenhuizen. Dat kreeg kritiek van omliggende gemeenten, omdat het plan niet met hen was afgestemd. Het college van gemeente Zuidplas zette echter door, omdat het vond dat het al duidelijk was wat de regiogemeenten van het plan vonden.

Het verschil in inzicht komt voort uit de provinciale adviesprocedure die voor dit soort grote uitbreidingen verplicht is. Aanvragen worden beoordeeld door de adviescommissie Detailhandel Zuid-Holland. Hierin ligt de regie echter bij de aanvrager en er ligt geen verantwoordelijkheid voor afstemming bij de gemeente. De aanvrager moet ‘overleggen’ met omliggende gemeenten. Maar of dat ‘overleg’ ook ‘afstemming’ inhoudt, dat is vaag. 

De adviescommissie Detailhandel Zuid-Holland boog zich ook over de zaak Van der Spek. De commissie adviseerde negatief, onder andere vanwege een gebrek aan afstemming. Het advies is echter niet bindend. Het college van Zuidplas legde het naast zich neer.

Twee concrete afspraken

De regio zoekt naar een manier om afstemming rond grote ontwikkelingen beter vast te leggen. Net als op het gebied van monitoring zou Midden-Holland de eerste zijn in de provincie. Of het tot een concreet raamwerk komt, is afwachten. “Er zullen nog wel wat gesprekken nodig zijn,” reageert wethouder Inge Nieuwenhuizen, trekker van de Detailhandelsstructuurvisie. “Als er straks twee concrete afspraken in het convenant staan, zijn we al een heel eind.”